Hansa Teutonica neemt ons mee terug in de tijd. De tijd van de “Hanze”, oftewel in het oudhoogduits “Hansa”. Kooplieden vormden een samenwerking tussen verschillende steden om zo hun eigen handel te beschermen en uit te breiden. Deze samenwerkingsverbanden breidden zich steeds meer uit naar plaatsen over heel de wereld.

In 2009 kwam de eerste basisversie van Hansa Teutonica uit. Later werd dit net als de Hansa zelf nog uitgebreid met nieuwe mappen en mechanismes. Het spel was helaas lastig meer te verkrijgen maar met de nieuwe Nederlandse uitgave van White Goblin Games is dit verleden tijd. Met deze Big Box variant haal je direct alles in huis. Wij vertellen je in dit artikel hoe dit spel gespeeld wordt, wat je allemaal krijgt en of het wat voor jou is!

: Andreas Steding
: White Goblin Games
: Vanaf 12 jaar
: 3 tot 5 spelers
: ± 45 tot 90 minuten
: Strategisch Bordspel

Voordat je begint met lezen willen wij je er van op de hoogte brengen dat dit spel ter beschikking is gesteld door de uitgever om hier een artikel over te maken. Wij hebben onze redactionele vrijheid behouden en je leest in dit artikel dus onze eerlijke mening over dit spel.

Doel van het spel

Hansa Teutonica is een strategisch bordspel voor 3 tot 5 spelers. Je bent een handelaar, die zijn netwerk zo groot mogelijk probeert uit te breiden door het bouwen van handelsroutes en handelskantoren. Plaats je netwerk zo strategisch mogelijk om de meeste punten te verdienen. Overwinningspunten verdien je door het controleren van steden, het verzamelen van bonusfiches of je profiteert wanneer andere handelaren gebruik maken van steden waar jij de controle over hebt.

Naast het standaard speelbord kun je met deze big box ook aan de slag op Britse gronden met de Britannia uitbreiding, en reizen we wat meer naar het oosten met de East uitbreiding. Hier later meer over!

Het spelverloop

Dit spelverloop is gebaseerd op het standaard spel. Wanneer je met de uitbreidingen speelt blijft het spelverloop nagenoeg hetzelfde. De toevoegingen en/of wijzigingen door het spelen met één van de uitbreidingen behandelen we later in dit artikel.

Opzetten van het spel

Neem het speelbord en plaats deze midden op tafel zodat iedere speler erbij kan. Afhankelijk van het aantal spelers met de juiste beeldzijde naar boven dat aangegeven staat bovenaan het speelbord.

Neem de 3 gouden bonusfiches en leg ze in willekeurige volgorde op één van de drie taveernes, op het speelbord aangegeven als “Taberna” met het pijltje naar de route gewezen. Naast de gouden bonusfiches zijn er ook nog zilveren, deze schud je en vorm hiermee een gedekte voorraad naast het speelbord.

Linksboven staat het stedenspoor, hier later meer over maar voor nu leg je een zwart houten blokje op veld 0.

Iedere speler kiest één van de beschikbare spelers kleuren en neemt in die kleur 1 schrijftafel, 27 koopmannen (de houten blokjes) en 4 groothandelaren (houten schijven). Je schrijftafel ga je nu vullen met een aantal van deze blokjes zoals onderstaand voorbeeld.

De schrijftafel aan het begin van het spel.

Eén koopman, het houten blokje plaats je op veld 0 van het scorespoor. De overige handelaren die je nog bezit verdeel je aan de hand van wanneer je aan de beurt bent.

De startspeler houdt 5 koopmannen en 1 groothandelaar in zijn persoonlijke voorraad, de overige 6 koopmannen gaan naar de algemene voorraad. Speler 2 behoud 6 koopmannen en 1 groothandelaar, de andere 5 gaan naar de algemene voorraad. Zo ga je verder tot de laatste speler waarbij dus iedere volgende speler één koopman meer in zijn persoonlijke voorraad heeft, en één minder in de algemene voorraad.

Je bent nu klaar om aan het spel te beginnen en je op te gaan werken tot de handelaar met het meeste aanzien.

Het spel opgezet voor drie spelers.

Hoe speel je het spel?

Tijdens het spel is voert iedere speler om de beurt zijn acties uit totdat één van de spelers aan één van de drie einde spel voorwaarden voldoet. Op dat moment eindigt het spel. Dat is op dit moment nog ver weg dus laten we beginnen met de verschillende acties die je kan uitvoeren.

Het handige aan ieders persoonlijke schrijftafel dat je voor je hebt is dat je dit kunt gebruiken om alle acties te onthouden en je eigenschappen bij te houden. Hieronder leggen we je aan de hand van het schrijfbord de verschillende acties uit en de daarbij behorende eigenschappen.

Aan het begin van het spel kun je maximaal 2 acties per beurt uitvoeren. Door de eigenschap “Actiones” te ontwikkelen, kan dit oplopen tot maximaal 5 acties per beurt. Een eigenschap kun je ontwikkelen in actie optie E. Elke actie mag in een eigen gewenste volgorde worden uitgevoerd, of zelfs dezelfde actie meerdere keren uitvoeren

De eigenschap “Actiones” oftewel acties. Aan het begin van het spel kun je 2 acties per beurt doen. Ontwikkel je deze verder dan kan dit oplopen tot wel 5 acties per beurt!

A) Inkomen
De actie inkomen refereert aan de eigenschap die rechtsonder op je schrijfbord is aangeduid met de zakjes. Afhankelijk van de ontwikkeling hiervan mag je 3,5,7 of alle (C) handelaren van je eigen kleur uit de algemene voorraad in je persoonlijke voorraad plaatsen.

Je voert deze actie uit wanneer je niet genoeg handelaren meer van je eigen kleur hebt om actie B uit te voeren.

Links aangegeven de actie die je uitvoert, rechts is de eigenschap.

B) Plaats een handelaar
Deze actie is niet gekoppeld aan één van de eigenschappen. Wanneer je voor deze actie kiest mag je één van je handelaren uit je persoonlijke voorraad (een hout blokje of een ronde schijf) plaatsen op één van de handelsroutes tussen twee steden . Waar dit op het speelbord is ben je helemaal vrij als deze plaats maar als het maar een beschikbaar verbindingspunt is.

Een route bestaat uit verschillende verbindingspunten. Je mag er bijvoorbeeld wel voor kiezen om op een route waar een andere speler al één of meerdere verbindingspunten geclaimd heeft een handelaar op één van de beschikbare verbindingspunten op deze route aan te leggen. Je mag de handelaren van de andere speler echter in deze actie niet weghalen, of je eigen handelaar er bij zetten.

Een handelaar plaatsen op je speelbord

C) Verdrijf een handelaar
Ook deze actie is niet gekoppeld aan een eigenschap. Waar je in de vorige actie alleen maar je handelaren mocht plaatsen op een vrij beschikbaar verbindingspunt mag je er in deze actie voor kiezen om een handelaar van een andere speler te verdrijven van een route, maar niet zonder extra kosten (en voordelen voor de andere speler)

Wanneer er een koopman van een andere speler op een verbindingspunt die jij graag wilt overnemen leg je eerst één van je eigen handelaren in de algemene voorraad. Dit zijn de kosten die je betaald. Daarna vervang je het houten blokje van de andere speler met één van jou kleur uit je persoonlijke voorraad. De speler van wie zijn handelaar wordt weggehaald mag nu één extra koopman uit de algemene voorraad nemen en deze samen met de verdreven koopman op één van de aanliggende routes neerleggen.

Als de speler er voor kiest een groothandelaar te verdrijven is dit nog een stukje duurder. In plaats van één moet de speler nu twee handelaren in de algemene voorraad afleggen, en mag de andere speler twee extra handelaren plaatsen op één van de aanliggende routes.

Een handelaar verdrijven. Ook hier staat goed afgebeeld hoe je de actie doet. Goed geheugensteuntje wat ons betreft!

D) Verplaats een handelaar
Deze actie is gekoppeld aan de “Liber Sophia” eigenschap. Afhankelijk van de ontwikkeling van deze vaardigheid mag je 2 tot maximaal 5 van je eigen handelaren verplaatsen. Je mag hier dus elk van je handelaren die zich op het speelbord bevinden verplaatsen naar andere verbindingspunten.

De handelaar verplaatsen is gekoppeld aan de Liber Sophia eigenschap. Ontwikkel je deze eigenschap krijg je hier een groothandelaar voor in je voorraad!

E) Handelroute opzetten
En deze actie is eigenlijk waar je met alle voorgaande acties naar toe werkt. Met deze actie wordt het pas echt interessant en gaan we punten verdienen. Deze actie is opgedeeld in 3 stappen die je in vaste volgorde moet uitvoeren. De 3e actie is weer opgedeeld in 3 acties waar je uit mag kiezen. Je mag deze actie pas uitvoeren wanneer je alle verbindingspunten op één route controleert tussen twee steden.

01. Prestigepunten toekennen
Aan de route grenzen aan beide zijdes steden. Wanneer er spelers zijn die in deze stad een handelskantoor hebben opgezet (hoe je dat doet komen we later op terug) verdienen deze spelers punten. Dit geldt alleen voor de spelers die één van deze twee steden controleert. Je controleert een stad bij een meerderheid van handelskantoren, bij een gelijk aantal is degene die het meest rechtste handelskantoor in bezit heeft de controlerende speler. Dit is de speler die als laatste een handelskantoor in deze stad heeft gebouwd.

De spelers ontvangen één punt per gecontroleerde stad. Wanneer een speler dus beide steden controleert, dan krijgt deze speler ook twee punten. Deze punten ontvang je direct door het verplaatsen van de gekleurde blokjes over het scorespoor.

02. Een bonusfiche nemen
Weet je nog? Die bonusfiches die we hebben klaargelegd aan het begin van het spel. Deze komen nu aan bod! Als er een bonusfiche grenst aan de route die jij hebt opgezet neem je dit bonusfiche en leg je deze open links naast je schrijftafel. Je mag er zelf voor kiezen of je dit bonusfiche gebruikt na deze actie, of deze bewaard om te gebruiken later in het spel. Een bonusfiche gebruiken heeft geen invloed op de aantal acties die je mag spelen. Aan het einde van het spel zijn de verzamelde bonusfiches ook nog ééns prestige punten waard.

Naast het bonusfiche wat je pakt van het speelbord, pak je ook nog één van de zilveren bonusfiches en leg je deze gedekt op de afgebeelde schaal op je schrijftafel. Dit is ter herinnering, want nadat jij je beurt hebt gespeeld leg je dit bonusfiche aan een willekeurige handelsroute. Op deze handelsroute mogen nog geen andere bonusfiches of handelaren liggen, en er moet minstens één van de aangrenzende steden nog beschikbaar zijn. De bonusfiches zijn duidelijk in de spelregels omschreven.

Een zilver bonusfiche teruggeplaatst op het speelbord. Het donkergrijze pijltje onderaan het fiche wijst de route aan die voltooid moet worden.

03 A. Een handelskantoor openen
Wanneer je er voor kiest om een handelskantoor te openen in één van de aangrenzende steden verwijder je, op één na, alle handelaren van de handelsroute. De overgebleven handelaar leg je op de meest links beschikbare vrije handelskantoor vakje in de gekozen stad.

Het is je misschien al opgevallen, maar soms hebben de handelskantoor vakjes in een stad een kleurtje, en dit heeft alles te maken met de vaardigheid op je schrijftafel “Privilegium”. Je mag namelijk pas een handelskantoor op een gekleurd vakje plaatsen wanneer je deze ook hebt vrijgespeeld op je schrijftafel. De vakjes zonder kleur zijn voor een ieder te bezetten. Daarnaast moet je goed kijken of het een rond of vierkant vakje is. Heb je dus alleen maar koopmannen op een route, en is het eerst volgende beschikbare vakje rond (groothandelaar). Dan kun je deze stad niet bezetten. Het is niet toegestaan de groothandelaar dan uit je eigen voorraad of algemene voorraad te pakken.

In sommige steden ontvang je wanneer je het eerste handelskantoor opent in die stad direct 1 prestige punt. Dit staat aangegeven op het vakje zelf. Deze punt voeg je direct toe via het scorespoor.

Zijn alle handelskantoren in één stad bezet dan is deze stad voltooid. Verplaats dan linksboven op het stedenspoor het klaargelegde zwarte blokje één verder.

Lukt het je om een ononderbroken route van eigen handelskantoren van Stendal naar Arnheim te verbinden, dan verdien je direct punten voor de Oost-West Route. De eerste speler die dit lukt ontvangt 7 punten, de 2e 4 en de derde 2. De lengte van de route en/of je de steden controleert maakt niet uit.

In dit voorbeeld heeft de speler blauw een voltooide route tussen Münster en Minden. Hij kiest ervoor een handelskantoor te openen. Hij kan geen handelskantoor in Münster openen aangezien hij geen groothandelaar (rond fiche) heeft gebruikt tijdens zijn route. Minden kan wel, omdat hij als privilegium ook oranje heeft vrijgespeeld. Hij plaats het blokje naast die van de rode speler

03 B. Een eigenschap ontwikkelen
De eigenschappen zijn al een aantal keer voorbij gekomen, maar hoe ontwikkel je deze dan? Dat kun je met deze actie doen! Er zijn steden op het bord die uitgelicht zijn met gele vaandels. Wanneer één van de twee aangrenzende steden zo’n vaandel heeft mag je er voor kiezen de overeenkomstige eigenschap te ontwikkelen.

Je verwijderd alle handelaren van de route en legt deze af in de algemene voorraad. Vervolgens verwijder je één van de meest linkse handelaren op je schrijftafel van de overeenkomstige vaardigheid, en deze handelaar leg je in je persoonlijke voorraad. Je mag nu direct je ontwikkelde eigenschap gebruiken. Dus wanneer je de actiones eigenschap ontwikkeld heb je indien je eigen schrijftafel dit aangeeft direct één actie meer.

Dit is zo’n gele vaandel. Voltooi je een route grenzend aan zo’n stad? Dan mag je de daar bijbehorende eigenschap ontwikkelen.

03 C. Speciale prestigepunten
Zet je een handelsroute op tussen de steden Coellen en Warburg dan mag je in plaats van een handelskantoor te openen er ook voor kiezen één groothandelaar op 1 van de 4 velden voor speciale prestige punten te plaatsen.

De groothandelaar moet van de handelsroutes zelf komen, let er dus op dat je één groothandelaar op deze route hebt staan. Je bent in dit geval niet afhankelijk van het meest linkse vrije veld, maar wel voor je eigenschap privilegium. De punten zijn afgebeeld in kleuren, en jij mag je groothandelaar plaatsen op één van de kleuren die jij hebt vrijgespeeld. De groothandelaar blijft tot het einde van het spel liggen, dan krijg je ook pas de punten.

De weg naar Coellen is voltooid, en de speler blauw kiest ervoor om de speciale prestigepunten te nemen. Dat kan want er is minimaal één groothandelaar geplaatst op het bord. Omdat hij privilegium oranje heeft vrijgespeeld mag hij zijn groothandelaar op het vakje met het oranje mannetje zetten. Dit levert hem aan het einde van het spel 8 extra prestigepunten op.

En dat zijn de verschillende acties die je in een beurt kan spelen. Het is dus een combinatie van je persoonlijke schrijftafel upgraden, en zo telkens toe te werken naar actie E toewerken waar je daadwerkelijk de handelsroute gaat opzetten.

Einde van het spel

Het spel kan op drie verschillende manieren eindigen tijdens actie E) “handelsroute opzetten”. Zodra het einde van het spel is geactiveerd wordt de huidige actie afgemaakt, maar de rest van de beurt wordt niet meer gespeeld. De drie manieren zijn

  • Een speler heeft 20 of meer prestigepunten behaald met de punten die hij direct scoort gedurende het spel (bijvoorbeeld door het controleren van aangrenzende steden, handelskantoren openen of het voltooien van de Oost-West route). Het hoeft niet de actieve speler te zijn die de 20 punten bereikt.
  • De actieve speler een zilver bonusfiche uit de algemene voorraad moet nemen, maar de algemene voorraad van bonusfiches leeg is.
  • De tiende stad is volgebouwd met handelskantoren en het zwarte blokje op het stedenspoor het laatste veld bereikt.

Dan is het tijd om punten te tellen. Die kun je bijhouden via het scorespoor, maar wij gaven voorkeur aan het bijgeleverde scoreblok. Je scoort punten op de volgende onderdelen.

  • Prestigepunten op het scorespoor.
  • Prestigepunten voor volledige ontwikkelde eigenschappen.
  • Prestigepunten voor verzamelde bonusfiches.
  • De speciale prestigepunten in Coellen.
  • Prestigepunten voor steden.
  • Prestigepunten voor je grootste netwerk.

De speler die de meeste prestigepunten heeft wint het spel. In geval van een gelijke stand wint de speler die de “actiones” eigenschap het minst heeft ontwikkeld. Als er dan nog een gelijke stand is wint de speler met de meeste punten bij het grootste netwerk. Kom je er dan echt nog niet uit? Dan mag je het spel afsluiten met een gelijkspel of je speelt een revanche! (dat laatste mag overigens altijd)

De uitbreidingen

Een big box is geen big box als die niet extra gevuld is met uitbreidingen. En zo komt dit spel met de eerder genoemde Oostelijke Hanze en Britannia uitbreiding. Ook zitten er nog extra materialen bij in de vorm van De Hanze opdrachtkaarten en de Gunst van de Keizer (mini)uitbreiding. Hieronder benoemen we elke uitbreiding apart en wat deze toevoegt aan het spel.

De Hanze: Opdrachtkaarten

Je ontvangt in totaal 9 opdrachtkaarten die je schud. Iedere speler krijgt aan het begin van het spel één opdrachtkaart. Deze houdt iedereen voor zichzelf. De overige opdrachtkaarten krijgen weer een plekje in de doos.

Aan het einde van het spel ontvang je voor elke stad van je opdrachtkaart één prestigepunt per stad waar je een handelskantoor hebt geopend. Lukt het je om aan het einde van het spel alle drie de steden te controleren ontvang je een extra bonus van 5 prestigepunten. Je kunt hier dus in totaal 8 punten mee scoren.

Gunst van de Keizer

De handelaren wonnen destijds ook geleidelijk macht binnen de politiek, en konden zo enige macht uitvoeren die hun handel ten goede kwam. Voor grote sommen geld wisten zij privileges af te dwingen bij de keizer, en werden zo bijvoorbeeld vrijgesteld aan belastingen.

Neem het aantal fiches gelijk aan de spelers en leg deze open naast het speelbord. Leg alle resterende fiches in de doos. Om een gunst te kopen, kun je aan het begin van je beurt besluiten om te passen en je acties niet te spelen. Betaal 2 van je open bonusfiches links van je schrijftafel en plaats deze gedekt rechts van je schrijftafel. De acties van deze bonusfiches mag je niet meer gebruiken, maar ze scoren aan het einde van het spel nog wel prestigepunten. De gekochte gunst van de keizer leg je open naast je schrijftafel en geldt gedurende het spel. Elke speler mag maximaal één fiche kopen. De effecten van deze gunsten staan duidelijk in de spelregels omschreven.

Speelbord “De Oostelijke Hanze”

De voorbereiding van dit speelbord is gelijk aan die van “De Hanze”. Het speelbord heeft maar één zijde en is geschikt voor 3 tot 5 spelers. De Oost-West route is ook hier te verdienen door een ononderbroken route tussen Lubeck en Danzig te vormen. Daarnaast voegt dit spel de volgende nieuwe elementen toe:

  • De stad Waren
    In deze stad kun je twee eigenschappen ontwikkelen, als je 1 van de 3 handelsroutes grenzend aan Waren opzet kun je 1 van de twee beschikbare eigenschappen (actiones of bank) ontwikkelen. Je kunt er ook een handelskantoor openen, maar dat gaat voor deze stad anders dan normaal (zie volgende punt)
  • Gele en groene steden
    De steden Belgard, Waren en Dresden zijn geen Hanzesteden en zijn te herkennen aan hun groene of geel/groene vaandels. Je kunt hier enkel een handelskantoor openen met een permanent bonsusfiche (zie volgende paragraaf) of met het bonusfiche extra handelskantoor. Zodra een handelaar in één van deze drie steden is geplaatst is deze stad voltooid en gaat het stedenspoor één voorruit.
  • Handelsroutes op zee
    We gaan met dit speelbord ook de zee op. Handelsroutes op zee hebben twee bijzonderheden die we willen uitlichten. Je hebt voor een route op zee 1 of 2 groothandelaren nodig, en na het opzetten van een handelsroute op zee mag je direct een permanent bonsufiche inzetten.
  • Permanente bonusfisches
    We benoemde ze al even, de permanente bonusfiches. Deze zijn gedrukt op het speelbord en zijn dus permanent aanwezig. Na het opzetten van een zeeroute mag je aan het einde van je actie deze direct uitvoeren. Deze bonusfiches variëren van het ontwikkelen van eigenschappen tot het verplaatsen van handelaren of het openen van een handelskantoor in een geel/groene stad.

Speelbord “Britannia”
De Deutsche Hanse breidde zich op een gegeven moment zover uit dat ook “Britannia” werd toegevoegd aan dit netwerk. Ook op dit speelbord is de opzet niet anders dan de hierboven genoemd. Om de Oost-West route op dit speelbord te voltooien dien je een ononderbroken route tussen Oxford en York te creëren.

Ook passen we de regels iets aan, zo is het spel direct geëindigd als er 8 steden voltooid zijn, en je mag de bonusfiches niet plaatsen op zee met permanente bonusfiches of aan handelsroutes in Wales of Schotland.

De nieuwe elementen die Britannia toevoegd zijn:

  • De landen Engeland, Wales en Schotland
    Binnen Engeland kun je de acties “Plaats een handelaar” & “Verdrijf een handelaar” volgens de basisregels uitvoeren. In Wales en Schotland liggen die regels net even anders.

    Cardiff: Als je het waardevolste handelskantoor in Cardiff hebt geopend, krijg je toestemming om per beurt één van de twee bovengenoemde acties uit te voeren in Wales.

    Carlisie: Als je het waardevolste handelskantoor in Carlisie hebt geopend, krijg je toestemming om per beurt één van de twee bovengenoemde acties uit te voeren in Schotland. (Enkel bij 4-5 spelers)

    Londen – Engeland: Als je het waardevolste handelskantoor in Londen hebt geopend, krijg je toestemming om de bovengenoemde acties uit te voeren in Wales, en bij 4-5 spelers ook in Schotland.

    Het waardevolste kantoor is het meest rechtste handelskantoor en heeft dus niets te maken met de controlerende speler.

    Bij de actie “verdrijf een handelaar” mogen verdreven handelaren alleen geplaatst worden op aangrenzende routes in hetzelfde land of Engeland.

    Je hebt geen speciale toestemming nog voor het verplaatsen van een handelaar, maar let wel op dat je handelaren uit Engeland alleen verplaatst in Engeland, de handelaren uit Wales alleen in Wales of Engeland en die uit Schotland alleen binnen Schotland of Engeland.
  • Handelsroutes op zee
    De handelsroutes op zee hebben dezelfde bijzonderheden als die van de Oostelijke Hanze. Je hebt één of twee groothandelaren nodig voor een route op zee, en na het opzetten mag je direct je permanente bonusfiche inzetten.
  • Permanente bonusfiches
    Ook hier zijn weer permanente bonusfiches te verdienen, die je bonussen geeft zoals het verplaatsen van twee handelaren of het plaatsen van twee handelaren.
  • Eindtelling van prestigepunten
    De speler die aan het einde van het spel de meeste steden controleert in Wales ontvangt 7 punten extra, de tweede 4, en de derde 2. Bij een spel van 4-5 spelers scoor je ook deze punten voor de meest gecontroleerde punten in Schotland

Handige tips

De speler die als eerste de twintig prestigepunten heeft bereikt op het scorespoor, is niet automatisch de winnaar. De grote hoeveelheid punten worden pas verdeeld aan het einde van het spel. Focus je dus veel meer op bijvoorbeeld het bouwen van het grootste netwerk dan op het als eerst behalen van die twintig punten.

Let er op dat je voor sommige steden en voor de speciale prestigepunten bij Coellen een groothandelaar nodig hebt op één van je verbindingspunten.

Begin eerst met het basisspel en vul dit langzaam aan met de uitbreidingen. De Oostelijke Hanze map is voor de gevorderden. De Britannia map zou je als expert map kunnen zien.

Eindebeoordeling

Hansa Teutonica is een spel dat zich in het verleden al meer dan bewezen heeft. Vrijwel iedereen die Hansa Teutonica een kans heeft gegeven is enthousiast, en dat verklaard ook direct wel alle nominaties en prijzen die dit spel in de wacht heeft gesleept. Helaas is de titel mede door het schaarse aanbod bij vele in de vergetelheid geraakt. Extra leuk dat White Goblin Games deze titel weer op de kaart zet met deze big box editie.

En die aandacht verdiend in onze ogen dit spel dan ook. Want ondanks dat het basisspel al meer dan 10 jaar oud is, kan deze nog heel goed mee met de huidige tijd (en tot ver daarna). Door het upgraden van je persoonlijke schrijftafel bouw je een motortje op. Vergelijk het met een diesel, waar het langzaam op gang komt maar eenmaal op gang is die niet meer te stoppen! Daarnaast werk je telkens toe tot het opzetten van nieuwe handelsroute terwijl je ook nog je voorraad in de gaten moet houden etc.

Er zitten zoveel tactische mogelijkheden in dit spel dat je alleen met het speelbord “De Hanze” al uren zoet kan zijn. Voeg daar nog de extra opdrachtkaarten, gunst van de keizer fiches en de Britannia & Oostelijke Hanze speelborden aan toe en je bent voorlopig nog niet uitgespeeld. Wij vinden het dan ook het leukst om dit af te wisselen.

Het spel is dicht bij zichzelf gebleven, buiten een frisser artwork op de doos zijn de speelborden en de speelstukken nog authentiek zoals eerste versie. Iets wat wij zeer kunnen waarderen en helemaal in de lijn van het interessante thema ligt.

Wil je het spel met z’n tweeën spelen, dan kom je van een koude kermis thuis. Want waar de eerste editie nog een tweespeler variant had opgenomen in de spelregels is deze er in deze editie uitgehaald. Of dat een gemis is? In onze ogen niet. Dit spel komt met meer spelers beter tot zijn recht. Wil je het toch proberen met twee spelers? Dan ben je natuurlijk vrij om de spelregels te downloaden en dit toch te spelen.

De Hansa Teutonica “Big Box” is een ideale manier om direct de hele Hansa Teutonica serie te ontdekken. Erg leuk dat op deze manier de klassiekers niet vergeten worden en weer beschikbaar wordt gesteld aan een groot publiek. Ben je nog op zoek naar Hansa Teutonica, of zoek je een spel boordevol tactiek waar je voorlopig nog niet op uitgekeken bent? Dan zal deze Hansa Teutonica Big Box je zeker niet teleurstellen.

+ Zoveel mogelijkheden! Het wordt steeds leuker hoe vaker je het speelt.
+ Alles in één, genoeg speelplezier van beginner tot expert.
+ Fijn formaat, voor een big box niet onnodig groot met veel loze ruimtes.
– Niet geschikt voor twee spelers.